Σε μικρή απόσταση από το λιμάνι της Ίου, σε ένα λόφο χαμηλότερο αλλά κοντινό στον λόφο που βρίσκεται η σημερινή Χώρα της Ίου, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως έναν από τους σημαντικότερους πρωτοκυκλαδικούς οικισμούς.
Στον λόφο του Σκάρκου όπως έχει αναφέρει σε μια συνέντευξή της η Μαρίζα Μαρθάρη, διευθύντρια της ΚΑ Εφορίας Αρχαιοτήτων, βρίσκεται “… ο μεγαλύτερος έως σήμερα γνωστός οικισμός του Πρωτοκυκλαδικού κόσμου στην περίοδο της πλήρους ακμής του, τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. κτισμένος σε χαμηλό λόφο, στον μυχό του ευρύχωρου λιμανιού της Ίου, αποτελούσε ένα από τα αξιολογότερα κέντρα και λιμάνια αυτού του κόσμου. Η κατάσταση διατήρησής του, που είναι μοναδική για το Αιγαίο της 3ης χιλιετίας π.Χ., επιτρέπει να γνωρίσουμε την πολύ εξελιγμένη αρχιτεκτονική του μορφή.
Ο οικισμός είχε οργανωμένο πολεοδομικό σχέδιο και σύστημα απορροής ομβρίων υδάτων. Τα κτίριά του είναι διώροφα με εντυπωσιακά μορφολογικά στοιχεία, όπως λιθόκτιστες κλίμακες, ερμάρια, κτιστές κασέλες και πλακόστρωτα δάπεδα στους ορόφους…” και συνεχίζει η Μαρίζα Μαρθάρη στην ίδια συνέντευξη “…μέσα στα κτίρια βρέθηκαν πολλά μεταλλικά, οστέινα και λίθινα σκεύη και εργαλεία καθώς και εντυπωσιακά πήλινα αγγεία. Τα κινητά αυτά ευρήματα βρίσκονται, τα περισσότερα, στη θέση τους κατά την ανασκαφή και είναι πολύ καλά διατηρημένα. Την τελευταία τριετία ήλθαν στο φως σφραγίδες, οστέινες και λίθινες, καθώς και ένας ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός ενσφράγιστων αντικειμένων, πράγμα σπανιότατο για Πρωτοκυκλαδικό οικισμό. Αυτό δείχνει ότι οι δομές της Πρωτοκυκλαδικής κοινωνίας ήταν πολύ πιο σύνθετες από εκείνες που ορισμένοι είχαν υποθέσει.”
Ο προϊστορικός οικισμός του Σκάρκου στην Ίο, χάρη στην εξαιρετική δουλειά που έχει κάνει για την ανάδειξη του η ΚΑ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και Σάμου έχει βραβευτεί το 2008 με το βραβείο πολιτιστικής κληρονομιάς της ΕΕ στην κατηγορία Συντήρηση αρχαιολογικών χώρων. Πριν τον πρωιστορικό οικισμό του Σκάρκου υπάρχει πάρκινγκ για τους επισκέπτες, αλλά σας προτείνουμε να αφήσετε το αυτοκινητό σας πολύ πιο πριν και να προσεγγίσετε με τα πόδια τον αρχαιολογικό χώρο. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται σε μια από τι μεγαλύτερες καλλιεργούμενες εκτάσεις στην Ίο, τον κάτω Κάμπο και ο περιβάλλον χώρος με τις ξερολιθιές θα σας εισάγει με τον καλύτερο τρόπο στην ατμόσφαιρα του κυκλικού πετρόκτιστου οικισμού του Σκάρκου.