Το Άγιο Όρος είναι μια αυτόνομη μοναστική πολιτεία που βρίσκεται στη χερσόνησο του Άθω στη βόρεια Ελλάδα. Αποτελείται από 20 ορθόδοξα μοναστήρια και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Ορθοδοξίας. Ονομάζεται επίσης “Περιβόλι της Παναγίας”, καθώς η Παναγία θεωρείται η προστάτιδά του.
Μερικά βασικά χαρακτηριστικά:
Αυτοδιοικούμενη περιοχή: Αν και βρίσκεται υπό την κυριαρχία της Ελλάδας, έχει αυτόνομο καθεστώς και δική του διοικητική οργάνωση, με το ανώτερο διοικητικό όργανο να είναι η Ιερά Κοινότητα.
Πνευματικό κέντρο: Το Άγιο Όρος είναι πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο για εκατομμύρια ορθοδόξους χριστιανούς παγκοσμίως. Διατηρεί την παράδοση της ανατολικής ορθόδοξης εκκλησίας με αυστηρό ασκητικό τρόπο ζωής.
Πρόσβαση: Η είσοδος στο Άγιο Όρος επιτρέπεται μόνο σε άντρες, ενώ οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να επισκεφθούν την περιοχή (άβατον). Οι άντρες πρέπει να λάβουν ειδική άδεια (διαμονητήριο) για να επισκεφθούν τα μοναστήρια.
Ιστορική σημασία:
Το Άγιο Όρος έχει μακρά ιστορία που χρονολογείται πάνω από χίλια χρόνια. Το 963 μ.Χ. ιδρύθηκε το πρώτο μοναστήρι, η Μεγίστη Λαύρα, και από τότε το Άγιο Όρος συνέχισε να αποτελεί καταφύγιο για μοναχούς και να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ιστορία και την πνευματική ζωή της Ορθοδοξίας.
Στο Άγιο Όρος υπάρχουν 20 κυρίαρχα μοναστήρια, που αποτελούν τη βάση της μοναστικής κοινότητας. Ακολουθεί η λίστα με τα μοναστήρια κατά την ιεραρχική τους τάξη:
Τα 20 Μοναστήρια του Αγίου Όρους:
Μεγίστη Λαύρα
Βατοπέδι
Ιβήρων
Χιλανδαρίου
Διονυσίου
Κουτλουμουσίου
Παντοκράτορος
Ξηροποτάμου
Ζωγράφου
Δοχειαρίου
Καρακάλου
Φιλοθέου
Σίμωνος Πέτρας (Σιμωνόπετρα)
Αγίου Παύλου
Σταυρονικήτα
Ξενοφώντος
Γρηγορίου
Εσφιγμένου
Αγίου Παντελεήμονος (Ρωσικό)
Κωνσταμονίτου
Εξαρτήματα των Μοναστηριών:
Εκτός από τα 20 αυτά μοναστήρια, υπάρχουν και πολλά σκήτες, κελλιά, καθίσματα και ησυχαστήρια. Μερικές από τις σημαντικότερες σκήτες είναι:
Σκήτη Αγίου Ανδρέα (ή “Σεράι”), που ανήκει στη Μονή Βατοπεδίου.
Σκήτη Προφήτη Ηλία, που επίσης ανήκει στη Μονή Παντοκράτορος.
Νέα Σκήτη και Σκήτη Αγίας Άννης, που ανήκουν στη Μεγίστη Λαύρα.
Τα μοναστήρια αυτά και οι σκήτες είναι διάσπαρτα σε όλη τη χερσόνησο του Άθω και αποτελούν κέντρα προσευχής, πνευματικότητας και ασκητικής ζωής.