Η Φορτέτζα (Fortezza), -και όχι “Φορτέτσα”-, είναι το Ενετικό Κάστρο στο Ρέθυμνο, το οποίο δεσπόζει στο λόφο του Παλαιόκαστρου, σχεδόν μέσα στο κέντρο της παλιάς πόλης και πάνω στη θάλασσα. Η Φορτέτζα είναι ορατή από κάθε γωνιά της πόλης, έχοντας πανοραμική θέα σε όλο το Ρέθυμνο και στην δυτική ακτή.
Σύμφωνα με μια θεωρία, ο λόφος πάνω στον οποίο χτίστηκε η Φορτέτζα, στη μακρινή αρχαιότητα ήταν νησίδα, η οποία ενωνόταν με την Κρήτη μέσω μίας στενής λωρίδας γης. Στη διάρκεια των αιώνων, με προσχώσεις ενώθηκε με τη στεριά παίρνοντας τη μορφή που έχει σήμερα.
Στον ίδιο χώρο πιθανώς να ήταν η ακρόπολη της αρχαίας πόλης Ρίθυμνας με ναό του Απόλλωνα και ιερό της Αρτέμιδος, αν και αυτό δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά. Στην αρχαιότητα το Ρέθυμνο υπήρξε κωμόπολη ανεξάρτητη με δικό της νόμισμα, αλλά όχι ιδιαίτερα ισχυρή.
Η Φορτέτζα χτίστηκε σύμφωνα με το προμαχωνικό σύστημα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής, δηλαδή προμαχώνες, οι οποίοι ενώνονταν μεταξύ τους με τμήματα ευθύγραμμων τειχών με μεγάλο πλάτος και με κλίση εξωτερικά ώστε να εξοστρακίζονται τα βλήματα των εχθρών χωρίς να προκαλούν φθορές στο οχυρό.
Για τη κατασκευή του φρουρίου της Φορτέτζας, εφαρμόστηκε το αρχικό σχέδιο του αρχιτέκτονα Sforza Pallavicini στη συνέχεια όμως κρίθηκαν αναγκαίες κάποιες τροποποιήσεις, βελτιώσεις και επεκτάσεις για να ολοκληρωθεί η ανέγερση του φρουρίου.