Στις 12 Σεπτεμβρίου 1840 μια ομάδα φιλόμουσων Κερκυραίων αστών υπέγραφαν το ιδρυτικό πρακτικό της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας. Ο μουσικοεκπαιδευτικός και συναυλιακός αυτός οργανισμός, υπό την καλλιτεχνική καθοδήγηση αρχικά του Νικόλαου Μάντζαρου και στη συνέχεια άλλων σημαντικών συνθετών της Επτανήσου (όπως του Δομένικου Παδοβάνη, του Διονύσιου Ροδοθεάτου και του Δημήτριου Ανδρώνη), εξελίχθηκε σε κεντρική εστία ανάπτυξης της έντεχνης μουσικής στα Επτάνησα και στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Με το πλατύ παιδαγωγικό έργο και τις οργανικές και φωνητικές συναυλίες της σύντομα καθιερώθηκε ως πρότυπο και άλλων παρόμοιων μουσικών οργανισμών, ενώ πολλοί απόφοιτοί της έπαιξαν και αυτοί με τον τρόπο τους σημαντικό ρόλο στη μουσική ζωή της Ελλάδας.
Την πορεία του Ιδρύματος μέσα στους σχεδόν δύο αιώνες αδιάκοπης δράσης του (χρονικό διάστημα που σημαδεύτηκε από τις πλέον δραματικές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας) επιχειρεί να σκιαγραφήσει το Μουσείο της Φιλαρμονικής μέσω των τεκμηρίων που εκτίθενται σε αυτό. Το Μουσείο, επίσης, τιμά και με την ονομασία του τον κορυφαίο Κερκυραίο μουσουργό Νικόλαο Χαλικιόπουλο Μάντζαρο (1795–1872), τον πρώτο καλλιτεχνικό διευθυντή του (1841–1872), συνθέτη –μεταξύ άλλων– και του ελληνικού εθνικού ύμνου, χαλκέντερο μουσικοδιδάσκαλο και εμπνευστή μιας ολόκληρης γενιάς συνθετών που διαμόρφωσαν τη μουσική των Επτανήσων, και όχι μόνο, κατά τον 19ο αιώνα.