Ο Αρχαιολογικός Χώρος της Τούμπας Θεσσαλονίκης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους προϊστορικούς οικισμούς της βόρειας Ελλάδας και έναν από τους παλαιότερους και συνεχόμενα κατοικημένους χώρους στη Μακεδονία. Η Τούμπα, που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της σύγχρονης Θεσσαλονίκης, καλύπτει μια μεγάλη χρονική περίοδο, από τη νεολιθική εποχή έως και τα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια.
Η λέξη “τούμπα” χρησιμοποιείται για να περιγράψει τεχνητούς λόφους που δημιουργήθηκαν από τη συνεχή κατοίκηση του ίδιου χώρου. Οι διαδοχικές φάσεις κατοίκησης οδηγούν στη συσσώρευση υλικών, όπως χώμα και ερείπια, με αποτέλεσμα την αύξηση του ύψους του λόφου. Ο λόφος της Τούμπας έχει ύψος περίπου 20 μέτρα και δημιουργήθηκε από την πολυετή κατοίκηση της περιοχής.
Αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν αποκαλύψει πλούσια ευρήματα από διάφορες περιόδους, όπως οικιστικά λείψανα, οικίες, αποθηκευτικούς χώρους, κεραμικά, εργαλεία και κοσμήματα. Τα ευρήματα αυτά αποκαλύπτουν μια ανεπτυγμένη κοινωνία με εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με άλλες περιοχές του Αιγαίου και της Βαλκανικής.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι τα νεολιθικά και εποχής χαλκού στρώματα, που αποκαλύπτουν τις πρώιμες αγροτικές κοινωνίες και τις οικιστικές τους δομές. Οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, και την κεραμική, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για εμπορικές συναλλαγές με άλλες περιοχές του Αιγαίου.
Σήμερα, η Τούμπα Θεσσαλονίκης είναι ένας χώρος που προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για την αρχαία ιστορία της Μακεδονίας και τον πολιτισμό των πρώτων κατοίκων της περιοχής.