Το φαράγγι της Σαμαριάς είναι το μακρύτερο στην Ευρώπη και ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά αξιοθέατα του νησιού. Βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της Κρήτης και περίπου 175 χλμ απο την πόλη του Ηρακλείου.
Οι ντόπιοι το αποκαλούν « Φάραγγα » που σημαίνει “Μεγάλο Φαράγγι ” και δημιουργήθηκε από ένα μικρό ποτάμι που τρέχει ανάμεσα στα Λευκά Όρη και το όρος Βολακιά. Αποτελεί ένα Εθνικό Πάρκο στην Ελλάδα , στο νησί της Κρήτης από το 1962, κυρίως ως καταφύγιο για τα σπάνια Κρι-Κρι ( κρητικός αίγαγρος ) και ένα Παγκόσμιο Απόθεμα Βιόσφαιρας.
Το φαράγγι της Σαμαριάς είναι ένα ευαίσθητο οικοσύστημα εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς με πλούσια και σπάνια χλωρίδα,περίπου 450 είδη φυτών και προστατεύονται από το διεθνές δίκαιο.
Ξεκινάει από το χωριό Ξυλόσκαλο στη βόρεια είσοδο (1250 μ . υψόμετρο πάνω από τη στάθμη της θάλασσας) στο Οροπέδιο του Ομαλού και εκτείνεται προς το παραθαλάσσιο χωριό της Αγίας Ρούμελης στη νότια ακτή της Κρήτης, στις ακτές του Λιβυκού πελάγους . Αυτός ο χάρτης είναι τυπωμένος στην πίσω πλευρά του εισιτηρίου που θα αγοράσετε από το Ξυλόσκαλο, στην είσοδο του Φαραγγιού της Σαμαριάς.
Το γιγαντιαίο γκρίζο βουνό στην αρχή του φαραγγιού, Γκίγκιλος ή αλλιώς Σαπημένος , πιστεύεται πως ήταν ο θρόνος του Δία στην Κρήτη αλλά και η περιοχή που χρησιμοποιούσε για τη διεξαγωγή ιπποδρομίων . Οι μεγάλες πέτρες στο κάτω μέρος του φαραγγιού λέγεται ότι είναι οι κεραυνοί του.
Το φαράγγι είναι 13,5 χλμ περίπου ( 8,0 μίλια) σε μήκος, αλλά υπάρχει και μια ακόμη απόσταση 3,4 χλμ ( 2,0 μίλια) με τα πόδια για να φτάσετε στην Αγία Ρούμελη από την έξοδο του πάρκου , κάνοντας συνολικά πεζοπορία 17χλμ . Θα χρειαστείτε από πέντε έως επτά ώρες για να περπατήσετε τα 17χλμ και καλό είναι να γνωρίζετε ότι μπορεί να είναι επίπονο για τα γόνατα, ωστόσο υπάρχουν φύλακες σε όλη την διαδρομή ( σε ραδιοφωνική επικοινωνία μεταξύ τους ), οι οποίοι θα σας βοηθήσουν σε περίπτωση προβλήματος ή τραυματισμού . Το πλάτος του κυμαίνεται από 150 έως 3 μέτρα και τα κάθετα τοιχώματα του μπορούν να φτάσουν τα 500 μέτρα στα υψηλότερα σημεία τους . Ο ποταμός Ταρραίος διατρέχει όλο το μήκος του φαραγγιού . Εντός του πάρκου απαγορεύεται το κάμπινγκ, η διανυκτέρευση , το ανάμα φωτιάς και το κολύμπι στα ρυάκια του φαραγγιού . Υπάρχει άφθονο πόσιμο νερό σε όλο το μήκος του φαραγγιού , τουαλέτες σε διάφορα σημεία και κάδοι απορριμμάτων. Πάνω από 200000 άνθρωποι περνούν μέσα από το φαράγγι κάθε χρόνο από την 1η Μαΐου έως 15 Οκτωβρίου. Το χειμώνα το φαράγγι είναι κλειστό για τους επισκέπτες για λόγους ασφαλείας.
Οι επισκέπτες θα δουν επίσης το χωριό της Σαμαριάς όταν είναι περίπου στα μέσα της διαδρομής και θα έχουν την ευκαιρία να ξεκουραστούν και να θαυμάσουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των παλιών σπιτιών που χρησιμεύουν ως κατοικίες για τους φύλακες του πάρκου . Οι κάτοικοί του χωριού είχαν μεταφερθεί το 1962, όταν το φαράγγι ανακηρύχθηκε εθνικός δρυμός.
Τόσο μέσα στο φαράγγι όσο και στο χωριό της Σαμαριάς οι επισκέπτες ίσως να έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο με τους διάσημους κατοίκους του , τους κρητικούς αίγαγρους “Κρι-Κρι “,καθώς πολύ συχνά πλησιάζουν τα σπίτια στην άκρη του χωριού.
Το χωριό και το φαράγγι της Σαμαριάς έχουν πάρει τα ονόματά τους από την εκκλησία του χωριού του 14ου αιώνα , Οσία Μαρία, η οποία βρίσκεται λίγο πιο κάτω από το χωριό.
Μπορείτε και εάν θέλετε αρχίσετε το περπάτημα στο φαράγγι μετά τις 12.00, καθώς δεν θα υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, αλλά πιθανότατα θα χρειαστεί να διανυκτερεύσετε στην Αγία Ρουμέλη, γιατί το τελευταίο πλοίο για Χώρα Σφακίων θα έχει σαλπάρει όταν φτάσετε εκεί. Παρόλα αυτά σας το προτείνουμε αφού η διαμονή στην Αγία Ρουμέλη είναι αρκετά οικονομική, οι παραλίες τριγύρω είναι μαγευτικές και το φαγητό θαυμάσιο. Από εκεί καραβάκι θα σας μεταφέρει στη Χώρα Σφακίων που συνδέεται με το οδικό δίκτυο.
Λειτουργία: 1 Μαΐου – 31 Οκτωβρίου, ανοίγει 7:00. Ενδέχεται λόγω καιρικών συνθηκών,το φαράγγι να μένει κλειστό και καλό είναι να επικοινωνήσετε με το Ξυλόσκαλο στο τηλέφωνο 2821067179.